تاریخچه باشگاه تراکتور تبریز

تاریخچه باشگاه تراکتور

پیش از انقلاب

تراکتور در سال ۱۳۵۴ به جام تخت جمشید صعود کرد. آنان در جام تخت جمشید ۱۳۵۴ شرکت کردند و در میان ۱۶ تیم، در جایگاه شانزدهم ایستاده، به دسته پایین‌تر سقوط کردند. پس از یک سال دوری از سطح اول لیگ فوتبال ایران، آنان در جام تخت جمشید ۱۳۵۶ شرکت کرده و جایگاه پنجم را کسب کردند. در این دوران، سرمربی تراکتور حسین فکری بود و بازیکنانی چون پرویز مظلومی، عباس کارگر و ابراهیم کیان‌طهماسبی در این تیم بازی می‌کردند. تراکتور در جام تخت جمشید ۱۳۵۷ هم حاضر بود و تا پیش از تعطیلی مسابقات به دلیل وقوع انقلاب ۱۳۵۷، در جایگاه نهم جدول بودند. این باشگاه در جام حذفی ۱۳۵۶ -که اولین دوره جام حذفی بود- نیز به فینال راه یافت؛ اما در بازی پایانی، نتیجه را به ملوان بندرانزلی باخته و نایب‌قهرمان شد. در این سال‌ها ماشین‌سازی نیز به عنوان تیمی از شهر تبریز و قدرتی موازی با تراکتور در فوتبال ایران حاضر بود.

دهه ۱۳۶۰

در دهه ۱۳۶۰ به دلیل وقوع جنگ ایران و عراق، لیگ فوتبال ایران تعطیل بود و تنها جام‌های استانی برگزار می‌شد و تراکتور در لیگ فوتبال تبریز بازی می‌کرد. در سال ۱۳۶۵، منتخب تبریز متشکل از بازیکنان تراکتور و ماشین‌سازی به فینال لیگ استانی قدس راه یافت، ولی از تیم استان اصفهان شکست خورد و دوم شد. در این دهه بازیکنانی مانند احد شیخ لاری، حسین قوی‌فکر، غلامرضا باغ‌آبادی و امیر داداش‌ضیایی بازیکنان برجسته تراکتور بودند که در تیم ملی فوتبال ایران نیز بازی کردند. در سالیان پایانی این دهه، واسیلی گوجا مربی اهل رومانی به تراکتور آمد.

دهه ۱۳۷۰ و آغاز دهه ۱۳۸۰

واسیلی گوجا، تیم‌های پایه تراکتور را زیر نظر گرفت و به کارهای بنیادی پرداخت. تراکتور متحول شد و دوران موفقی را گذراند. آنان در لیگ آزادگان ۱۳۷۱ در گروه یک بالاتر از استقلال و کشاورز اول شدند، اما در پلی‌آف با باخت به پاس تهران، به مقام سوم رسیدند. در این تیم که بهترین نتیجه تاریخ تراکتور در لیگ تا آن روز، را به دست آورد؛ احد شیخ لاری به عنوان کاپیتان تیم، کریم باقری، سیروس دین‌محمدی وحسین خطیبی حضور داشتند. اسماعیل حلالی و علی باغمیشه نیز از آن تیم به تیم ملی فوتبال ایران راه یافتند. تراکتور در سال ۱۳۷۳ با باخت به بهمن در جام حذفی، برای بار دوم در این جام دوم شد. با رفتن بازیکنان کلیدی از تیم، دوران افت باشگاه آغاز شد. محمدحسین ضیایی، جای گوجا را گرفت و بازیکن–مربی تیم شد. باشگاه در لیگ آزادگان ۱۳۷۹، آخر می‌شود ولی با این وجود سال بعد به حکم فدراسیون فوتبال ایران در لیگ حرفه‌ای تازه‌تاسیس شرکت می‌کند. آنان در لیگ برتر فوتبال ایران ۸۰-۸۱ با مربیگری رضا وطنخواه و محمود یاوری باز هم در لیگ آخر شدند و این بار به دسته پایین‌تر سقوط کردند.

دوران دسته اول : ۱۳۸۱ – ۱۳۸۸

تراکتور هفت فصل را در لیگ دسته اول فوتبال ایران سپری کرد، و نتوانست به جام خلیج فارس صعود کند. تراکتور در این هفت سال تنها یک بار پلی‌آف رسید، و با باخت به شیرین‌فراز کرمانشاه فرصت صعود را از دست داد. در این سالیان ارنست میدندروپ، فرشاد پیوس، احد شیخ لاری از مربیان باشگاه بودند. سرانجام تراکتورسازی در فصل ۸۸–۸۷ با مربی‌گری فراز کمالوند و با حمایت‌مالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به لیگ برتر صعود کرد.

از ۱۳۸۸ تا کنون

تراکتور تا فصل ۸۱–۱۳۸۰ در سطح اول فوتبال ایران بازی می‌کرد؛ اما در پایان آن فصل به دسته پایین‌تر سقوط کرد و پس از ۸ سال تلاش ناموفق برای صعود، سرانجام در سال ۱۳۸۸ دوباره به لیگ برتر فوتبال ایران راه یافت. تراکتور از سال ۱۳۸۸ تحت مسئولیت سپاه عاشورا بوده و به دلیل قرار گرفتن در رده تیم‌های نظامی، قادر به جذب بازیکنان سرباز بود. تراکتور پس از صعود به لیگ برتر، روند رو به رشدی داشته و پس از قرار گرفتن در میانه جدول در فصل‌های ۸۹–۱۳۸۸، ۹۰–۱۳۸۹، سه بار نایب قهرمان لیگ برتر در لیگ‌های ۹۱–۱۳۹۰، ۹۲–۱۳۹۱، ۹۴–۱۳۹۳، شده‌است. تراکتور همچنین در سال‌های ۹۳ و ۹۹ دوبار قهرمان جام حذفی شده‌است. پس از صعود به لیگ برتر ،(فراز کمالوند، امیر قلعه‌نویی)دو بار،(تونی اولیویرا)سه بار،(مجید جلالی و رسول خطیبی) مربیگری تیم را بر عهده داشته‌اند. کمالوند به دلیل صعود به لیگ برتر، تونی به دلیل فتح جام حذفی و قلعه‌نویی به دلیل کسب اولین سهمیه آسیایی با تراکتور و اولین صعود از مرحله گروهی لیگ قهرمانان باشگاه‌های آسیا نام خود را در تاریخ باشگاه ثبت کرده‌اند. مهدی کیانی، عضو تیمی که سال ۱۳۸۸ به لیگ برتر صعود کرد، با سابقه ۱۱ فصل حضور در تراکتور و محمد ابراهیمی با ۷ فصل حضور از با سابقه‌ترین بازیکنان تراکتور بودند.

در ۵ خرداد ماه ۱۳۹۷ ، محمدرضا زنوزی مطلق مالکیت باشگاه تراکتور را برعهده گرفت.
وی که به عنوان مالک باشگاه گسترش فولاد سابقه بسیار خوبی داشت، با درخواست و حمایت مردم آذربایجان و هواداران، سهام باشگاه تراکتور را خریداری کرد و با پرداخت بدهی های سنگین خارجی و داخلی باعث باز شدن پنجره نقل و انتقال این تیم و دور شدن خطرات ناشی از این محرومیت گردید .
باحضور زنوزی در تراکتور، بازیکنانی مانند مسعود شجاعی، اشکان دژاگه و احسان حاج‌صفی به عنوان سه کاپیتان تیم ملی فوتبال به تیم تراکتور پیوستند.
همچنین مربیان نامداری از جمله مانند جان توشاک و جورج لیکنز هم در این مقطع هدایت تیم تراکتور را برعهده گرفتند.
شایان ذکر است که پس از مالکیت محمدرضا زنوزی مطلق در باشگاه تراکتور ، این باشگاه به اولین تیمی در ایران تبدیل شد که دارای زمین های اختصاصی برای تمرین و جت خصوصی برای سفرهای خود می باشد .
تراکتور در سال ۱۳۹۹ دومین مقام قهرمانی خود در جام حذفی ایران را همراه ساکت الهامی کسب کرد.

تغییر نام

از فروردین ۱۳۹۸ مدیران و مالک باشگاه در تلاش بودند تا نام باشگاه را تغییر دهند. سرانجام با همت مدیران و موافقت اداره کل ورزش و جوانان آذربایجان شرقی و تأیید فیفا در ۱ تیر ۱۳۹۸ نام باشگاه تراکتورسازی تبریز به باشگاه تراکتور تغییر یافت.

هواداران

تراکتور پرتماشاگرترین تیم لیگ برتر در فصل‌های نهم، دهم، یازدهم، دوازدهم، چهاردهم و هجدهم است. باشگاه تراکتور براساس نظرسنجی AFC میان تیم‌های ایرانی درسال ۲۰۲۰به عنوان پرهوادارترین ومحبوب‌ترین تیم ایرانی انتخاب شد. همچنین در لیگ قهرمانان سال ۲۰۱۶ پرطرفدارترین تیم انتخاب شد. در نظرسنجی که AFC میان تیم‌های آسیای جنوبی و مرکزی گذاشته بود، تیم فوتبال تراکتور توانست با کسب ۵۹/۴۳ درصد از آرا، به عنوان پر هواداران‌ترین تیم آسیای جنوبی و مرکزی انتخاب شد. در ادامه AFC ، نظرسنجی دیگری بین تیم های آسیای شرقی و پرهوادار ترین تیم های آسیای جنوبی و مرکزی (تراکتور و پرسپولیس) گذاشت، تا پرهوادارترین تیم قاره آسیا مشخص شود. سرانجام تیم فوتبال تراکتور با کسب ۵۱/۱۳ درصد از آرا (۷۵۱ هزار رای از ۱میلیون و ۴۷۰ هزار رای داده شده) به عنوان پر هواداران ترین تیم قاره کهن انتخاب شد. به گفته مدیر باشگاه تراکتور این تیم در سال ۱۳۸۹ حدود ۴۸۲ هزار هوادار رسمی داشته که چندین برابر هوادران ثبت‌شده رئال مادرید، یکی از باشگاه‌های پرطرفدار دنیا، است. ین باشگاه پیشتر تعداد تماشاگر ثابتی در ورزشگاه و هوادارانی در داخل تبریز داشت؛ اما اکنون هواداری از این تیم به سراسر آذربایجان و برخی شهرهای دیگر ایران رسوخ کرده‌است به گونه‌ای که در چندین بازی در چارچوب لیگ برتر استادیوم‌های شهرهای کرج، اصفهان، قم، گیلان، اهواز و تهران نیز در اکثر بازی‌ها پذیرای هواداران پرتعداد تراکتور بوده‌اند، مشخصا هواداران تراکتوری پس از راهیابی به لیگ برتر در سال ۸۸ حضور پرشماری در ورزشگاه آزادی تهران و در برابر سرخابی‌های این شهر داشته‌اند.

با این که باشگاه تراکتور در تبریز قرار دارد، ولی در سراسر ایران هوادار دارد و در بازی‌های خارج از خانه علی‌الخصوص تهران نیز عده زیادی برای تشویق آن‌ها به ورزشگاه می‌روند.

تیم تراکتور در خارج از کشور هم هواداران زیادی دارد. بیشتر هواداران خارجی این تیم از کشورهای ترکیه و جمهوری آذربایجان هستند.

«پرشورها» لقبی است که پس از انتخاب هواداران تراکتور به عنوان «پرشورترین هواداران ایران» در برنامه نود به آن‌ها داده شد و اینک در بیشتر شهرها و محافل ورزشی کشور با این لقب خوانده می‌شوند. برخی، شیوه تشویق هواداران این باشگاه را با هواداران فوتبال در شرق آسیا مقایسه می‌کنند. در سال ۲۰۱۹ هواداران تراکتور رتبه پنجم برترین هواداران از نظر حمایت در بازی‌های خانگی را پس از تیم‌های بروسیا دورتموند، بارسلونا، بایرن مونیخ و منچستر یونایتد توسط سایت ترانسفر مارکت به دست آوردند و از هواداران تیم‌هایی همچون آرسنال و رئال مادرید نیز بالاتر قرار گرفتند. تونی، سرمربی پرتغالی پیشین این تیم که سابقه بازی و مربی‌گری در بنفیکا را دارد، در مورد هواداران این باشگاه گفته‌است: «در ۳۴ سال بازی و مربی‌گری در تیم‌های مختلف چنین استقبالی را از یک تیم ندیده بودم. تماشاگران تبریزی در هر بازی یا سر تمرین طوری در ورزشگاه حضور می‌یابند که انگار آن روز را برای تیم جشن گرفته‌اند. من در بنفیکا هم چنین هواداران پرشوری ندیده بودم.»

«لوئیس میا»، سرمربی اسپانیایی تیم الجزیره امارات نیز که سابقه بازی در باشگاه‌های رئال مادرید و بارسلونا را دارد، در نشست خبری پس از بازی رفت با تراکتور در لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۳، در مورد هواداران تراکتور چنین گفته‌است: «شگفت‌زده شدم. چنین انتظاری نداشتم. هواداران یار دوازدهم تراکتور بودند. در اسپانیا هم تماشاگران زیادی می‌آیند؛ اما اینقدر سر و صدا نمی‌کنند و هیجان ندارند. به خاطر تماشاگران با تعصب به تیم تراکتور تبریک می‌گویم.»

سرود رسمی

هر تیم باشگاهی در دنیای فوتبال سرود رسمی خاص خود را دارد، از این رو در سال ۱۳۹۱ همزمان با صعود تراکتور به لیگ قهرمانان آسیا، از سرود جدید تراکتور به نام «تیراختور ایفتیخاریمیز» رو نمایی شد. از آن سو به بعد این مارش، به عنوان سرود رسمی تراکتور معرفی شد.

• ترانه‌سرا: ایوب شهبازی
• آهنگساز: غلامرضا میزازاده
• تنظیم: محمد حسین درابلو
• خواننده: اسفندیار قره‌باغی

«تیراختور ایفتیخاریمیز»

ظفر مارشین چالان بیزیک. قهرمانلیق بیزیمکی دیر آذربایجان دیاریمیز ادب، شرف شوعاریمیز

بیرلیک گۆجون اینانمیشیق چوخ مئیدانلار دوْلانمیشیق آذربایجان دیاریمیز ادب، شرف شوعاریمیز

دونیا بوْیو قالان بیزیک ایرانا باش اوْلان بیزیک تیراختور ایفتیخاریمیز تیراختور ایفتیخاریمیز

داغلار کیمی دایانمیشیق ایفتیخارلار قازانمیشیق تیراختور ایفتیخاریمیز تیراختور ایفتیخاریمیز

شعارها

تراکتور در بین هوادارانش به «تراختور یا تیراختور» معروف است. «داغلاری سؤکر تیراختور» (به فارسی: تراکتور کوه‌ها را می‌شکافد) یکی از محبوب‌ترین شعارهای دهه ۷۰ در میان هوادارن تراکتور بود. در دوره جدید حضور تیم، شعارهایی مانند «یاشاسین آذربایجان» (به فارسی: زنده‌باد آذربایجان) «آذربایجان دیاریمیز، تیراختور افتخاریمیز» (به فارسی: آذربایجان سرزمین ما، تراکتور افتخار ما) و «یئل یاتار طوفان یاتار، یاتماز تیراختور بایراقی» (به فارسی: بادها می‌خوابند طوفان‌ها می‌خوابند، اما پرچم تراکتور همچنان پابرجاست(سر داده می‌شوند. هواداران این تیم گاهی در زمان گل خوردن شعار «عیبی یوخ، عیبی یوخ» (به فارسی: عیبی ندارد) سر می‌دهند.

نشان‌واره‌ها

باشگاه فوتبال تراکتور یکی از قدیمی‌ترین باشگاه‌های فوتبال ایران است. این باشگاه در سال ۱۳۴۹ در تبریز تأسیس شده‌است و تا کنون سه نشان‌واره داشته‌است.

رتبه جهانی

بنا به رتبه‌بندی وبگاه «فوتبال دیتابیس»، رتبه‌های جهانی و آسیایی تراکتور بدین شرح است :

امتیاز کلی ۱۴۴۴

رنکینگ ۴ ایران

رنکینگ ۲۹ آسیا

رنکینگ ۴۵۳ جهان

مالکیت

سال‌ها	مالک	نام باشگاه
۱۳۴۹–۱۳۸۸	تراکتورسازی ایران	تراکتورسازی
۱۳۸۸–۱۳۹۷	سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه عاشورا)	تراکتورسازی
۱۳۹۷–اکنون	محمدرضا زنوزی مطلق	تراکتور